Οι πανηγυρικοί λόγοι δια τις εθνικές επετείους συνηθίζουν να αποδίδουν δόξα και τιμή στα πολεμικά κατορθώματα και στους ηρωικώς πεσόντες.
Στη σημερινή πανηγυρική ομιλία η ρότα μας θα αλλάξει, για να χαρούμε όχι μονάχα σαν Έλληνες, μα περισσότερο σαν Τέκτονες. Θα φωτίσουμε τη τεκτονική γεωπολιτική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, η οποία μαζί με την Αμερικανική και τη Γαλλική, προϊόντα και αυτές των τεκτονικών ιδεών και δυνάμεων, άνοιξαν τις πύλες της Ιστορίας, ανοικτές μέχρι τότε μόνον για ηγέτες, και στους λαούς. Ένα τόσο σημαντικό, αλλά και με εκτεταμένο εύρος ζήτημα δεν δύναται να εξετασθεί εντός του πλαισίου ενός πανηγυρικού λόγου. Το μόνον που θα προσπαθήσω να κάνω, είναι αυτή η ομιλία να διευρύνει τον ορίζοντα της σκέψης μας ως προς τη πρωταρχική αιτία μιας επανάστασης στη Βαλκανική Χερσόνησο, πριν ακόμα θεωρηθεί καθαρά ελληνική.
Οι τρεις αυτές επαναστάσεις, η Αμερικανική επανάσταση εναντίον της οικονομικής και φορολογικής καταπίεσης, η Γαλλική του 1789 εναντίον της απόλυτης εξουσίας που αγνοούσε την από αιώνος δύναμη της αστικής τάξης, και η Ελληνική που δημιούργησε το πρώτο εκ του μηδενός εθνικό ευρωπαϊκό κράτος και ένωσε πρώτη φορά τους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς σε ένα κοινό σκοπό, ξεκινούν στις αρχές του 19ου αιώνος τη μοντέρνα ιστορία του ανθρωπίνου γένους, η ορθότερα τη μοντέρνα ιστορία του Δυτικού κόσμου, θέτοντας την ιδεολογική μα και τη πραγματολογική βάση λήψης αποφάσεων ακόμα και σήμερα.
Οι τεκτονικές ιδέες σε συνδυασμό με το τεκτονικό σύστημα αξιών, μία αδιανόητη μέχρι τότε για το κοινωνικό σύστημα ισότητα, που εκδηλωνόταν σε αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών τάξεων, ένωσαν την ακμάζουσα και μορφωμένη αστική ευρωπαϊκή τάξη, για την οποία αφού οι κοινωνικές διαφορές είχαν ήδη καταργηθεί μέσα στις στοές, δεν έμενε άλλο τι από τη διάδοση αυτής της ελευθερίας στον αμύητο κόσμο. Τα μέλη των Στοών δεν ήταν πλέον υποτελείς, αλλά μονάχα άνθρωποι μεταξύ ανθρώπων, που μπορούσαν να σκέπτονται και να δρουν ελεύθερα. Η μυστική ελευθερία των στοών έγινε το μυστικό της ελευθερίας που έπρεπε να φωτίσει όλη τη κοινωνία.
Το κίνημα του Διαφωτισμού, απαρτιζόμενο κυρίως από τέκτονες διανοούμενους, μετουσίωσε την τεκτονική ιδεολογία σε σκέψη προσιτή από τον αμύητο κόσμο και εισήγαγε έννοιες και ιδέες όπως η ελευθερία του σκέπτεσθαι και η κοινωνική ισότητα, ιδέες επαναστατικές που απευθύνονταν στα προβλήματα της αστικής τάξης και προετοίμασαν το έδαφος για τις πολιτικές αλλαγές.
Μετά την επιτυχία της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επαναστάσεως, τέκτονες εμπνέονται από το αγαθό της ελευθερίας και ιδρύουν μυστικές οργανώσεις προκειμένου να κατακτήσουν χώρο στον πολιτικό χάρτη για να εφαρμοσθούν ιδέες πλέον φιλελεύθερες τόσο στην οικονομία όσο και στη κοινωνική και πολιτική δύναμη. Σε Γερμανία και Ιταλία ιδρύονται μυστικές εταιρείες με σκοπό την ενοποίηση των κρατιδίων και τη δημιουργία μεγάλων ομοσπονδιών, ως πρότυπα Αυτοκρατοριών, στις οποίες η εξουσία δεν είναι συγκεντρωμένη σε ένα πρόσωπο, ή σε ένα όργανο, μα μοιρασμένη, με το ένα μέρος να ασκεί έλεγχο στο άλλο.
Την ίδια αυτή ιδέα της ενοποίησης μεγάλων γεωγραφικών περιοχών υπό κοινή ηγεμονία συνδυασμένη με δημοκρατικούς θεσμούς που ωριμάζει στη Γερμανία και την Ιταλία ενστερνίστηκαν και οι τεκτονικές δυνάμεις στη βαλκανική χερσόνησο. Οι διάσπαρτοι εθνοτικοί σχηματισμοί μπορούσαν να ενωθούν κάτω από την ελληνική κοινότητα, την όχι αριθμητικά υπερτερούσα, αλλά οικονομικά και πολιτισμικά επικρατούσα σε όλα τα αστικά κέντρα και τις διοικητικές και διπλωματικές θέσεις. Η αρχική μεταμόρφωση της ιδέας σε πανβαλκανική ενοποίηση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που θα οδηγούσε στη δημιουργία ενός υπερεθνικού βαλκανικού κράτους, ιδεολογία που βρήκε κυρίως έκφραση στη πολιτική πρόταση του Ρήγα Φεραίου, ατύχησε κυρίως λόγω του έντονου εθνικού φρονήματος που δημιουργούνταν εκείνη τη περίοδο και στα Βαλκάνια και θα άλλαζε τη μέχρι τότε πολιτική φιλοσοφία για την ύπαρξη και λειτουργία ενός κράτους, δηλαδή η αρχή της ανάδειξης του εθνικού κράτους ως προτύπου.
Στο έργο του Γ. Σκληρού Το Κοινωνικόν μας Ζήτημα (1907)[1] εισάγεται για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία η άποψη ότι η αστική ελληνική τάξη, διαμένουσα και ακμάζουσα κυρίως εκτός ελλαδικού χώρου, συνεπαρμένη από τις ιδέες της γαλλικής επανάστασης του 1789, αναπτύσσει εθνική συνείδηση και οργανώνει την επανάσταση. Πλέον η ιστορική επιστήμη έχει ενστερνιστεί τον αστικό χαρακτήρα της επανάστασης, αμελώντας όμως να συμπληρώσει τον συνδετικό κρίκο των ελληνόφωνων αστών, τον ελευθεροτεκτονισμό. Μόνον ο Κορδάτος τονίζει ότι το μασονικό στοιχείο που υπάρχει στις εταιρείες που ιδρύονται με σκοπό την επανάσταση, τόσο σε αυτή του Ρήγα όσο και στη Φιλική Εταιρεία, βοήθησε στην οργάνωση, τη διάδοση και διαφύλαξη της μυστικότητας του σκοπού, και χωρίς αυτό καμία επανάσταση δε θα μπορούσε να πετύχει[2]. Όλα φαίνεται να ρυθμίζονται εντός τεκτονικού πλαισίου, αρκεί κανείς να αναλογιστεί τη χρονική στιγμή που επιλέγεται για να ξεκινήσει η Επανάσταση, η εαρινή ισημερία και όχι φυσικά η ημέρα του Ευαγγελισμού, όπως καθιερώθηκε την Οθωνική περίοδο να εορτάζεται η έναρξη της Επαναστάσεως.
Η διπλή κίνηση της Επανάστασης από δύο σημεία τόσο μακρινά μεταξύ τους φανερώνει την ως ένα βαθμό διαφορετική αντίληψη του χώρου, της γεωγραφικής έκτασης που αφορούσε το γεγονός της Επανάστασης. Οι βαλκανικές εθνότητες δεν είναι περιορισμένες ούτε καν από φυσικά σύνορα, έτσι η ελευθερία προοιωνίζεται για όλη τη νότια χερσόνησο του Αίμου, και όχι μονάχα για τους Έλληνες. Όποιος συμμετέχει σε αυτή, δικαιούται το αγαθό της ελευθερίας. Μόνο τα γεγονότα θα αλλάξουν την πορεία του απελευθερωτικού αγώνα, που θα επικεντρωθεί στον ελλαδικό χώρο, λόγω κυρίως της μεγαλύτερης πνευματικής προετοιμασίας του πληθυσμού του, πράγμα που επέτρεψε την απόλυτη υιοθέτηση του σκοπού. Η Ελληνική Επανάσταση έπειτα από λίγο δεν ήταν πια ούτε καν αστική, αλλά λαϊκή, κτήμα ολόκληρου του πληθυσμού, είχε αποκτήσει δηλαδή απτή σημασία η έννοια της ελευθερίας για αυτόν, ξεπερνώντας τη θεωρητική σχέση της έννοιας με αυτό που καλείτο ιδανικά.
Η μικροπολιτική εμπλοκή στα γεγονότα όλο και περισσότερων ατόμων που δεν είχαν κοινή βάση τις ιδέες του Διαφωτισμού, δηλαδή του τεκτονισμού, όπως συνέβη και στη Γαλλική Επανάσταση, επηρέασαν την έκβαση της Επανάστασης η οποία οδηγήθηκε προς το μικρότερο σκοπό, αλλά ισάξια σπουδαίο, την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Η ελληνική επανάσταση δεν ξεκίνησε για τη δημιουργία ελληνικού κράτους, δεν ήταν καθαρά ελληνική πριν να περιορισθεί από τις συνθήκες εντός του ελλαδικού κυρίως χώρου. Ξεκίνησε για την πραγμάτωση μιας κοινωνίας, ενός σχηματισμού, που θα πλησίαζε το ιδανικό πρότυπο, θα πραγμάτωνε το τριπλό σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα. Αν λοιπόν, είμαστε υπερήφανοι για τους Έλληνες προγόνους μας που επέτυχαν τον πόθο για εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία, διπλά υπερήφανοι πρέπει να είμαστε για τους τέκτονες πνευματικούς προγόνους μας που οραματίσθηκαν και ξεκίνησαν το μεγάλο σχέδιο της κοινωνικής ελευθερίας, σεβόμενοι πάντα τον Τεκτονισμό, εμπνεόμενοι από αυτόν, αλλά χωρίς να τον εμπλέκουν σε οποιοδήποτε πολιτικό σχέδιο.
Είπον.
EΒαβ
[1] Γεώργιος Σκληρός, Το κοινωνικόν μας Ζήτημα, Αθήνα: 1907.
[2] Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Αθήνα: εκδόσεις 20ος αιώνας, 1957, τ.09.
