Οι πρωτόγονοι λαοί, οι οποίοι αγνοούσαν πού στηριζόταν η Γη που κατοικούσαν, την φαντάζονταν βασταζόμενη από στήλες, καθώς ο νόμος της έλξεως δεν ήταν ακόμη γνωστός. Όλες οι αρχαίες θρησκείες δίδασκαν το ίδιο επ’ αυτού κι έτσι οι στήλες γίνονταν δεκτές ως σύμβολα ισχύος και σταθερότητας.
Στην ελληνική Μυθολογία, οι λεγόμενες «Ηράκλειες Στήλες», ήταν δύο στύλοι που έστησε ή πέρασε κάποτε ο Ηρακλής όταν σε έναν άθλο του έψαχνε να βρει τα μήλα των Εσπερίδων για να τα παραδώσει στον Ευρυσθέα. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι βρίσκονταν στην Ιβηρική χερσόνησο, κάπου στο σημερινό Γιβραλτάρ και χώριζαν την Αφρική από την Ευρώπη. Μάλιστα έλεγαν πως είναι η άκρη του κόσμου ή οι πύλες του από το χάος. Για αυτό και ονομαζόντουσαν επίσης και «Κρόνιες». Η επικρατέστερη άποψη για το τι ακριβώς ήταν οι Στήλες αυτές είναι πως επρόκειτο για φάρους, που ειδοποιούσαν τα πλοία κατά την είσοδό τους στη Μεσόγειο θάλασσα. Ενώ, κατά τον Όμηρο, οι Στήλες αυτές ήταν οι πύλες του ωκεανού.
Οι «Κίονες» – γιατί έτσι είναι η σωστή ορολογία – είναι στύλοι από ξύλο, μέταλλο ή πέτρα και χρησιμεύουν για να στηρίζουν μια στέγη. Σε όλους λοιπόν τους πολιτισμούς παρατηρούμε την ύπαρξη τέτοιων Κιόνων με διάφορες μορφές. Μενίρ, Στήλες του Ερμή, Στήλες του Ολυμπίου Διός, μνημείο του Ουάσιγκτον κ.α. Οι Κίονες στην πλειοψηφία τους αποτελούνται από τρία τμήματα: τη βάση, τον κορμό και το κιονόκρανο. Μοιάζουν πολύ με τους αιγυπτιακούς οβελίσκους, με τους χαναϊκούς μασσεβούς (πέτρινους κίονες που χρησίμευαν ως λίθοι λατρείας ή ακόμη σαν βωμοί), με τις στήλες στήριξης στους πρόναους μεσοποταμιακών, περσικών και ανατολίτικων Ναών, αλλά και με εκείνους τους κίονες των πρωτοποριακών ελληνικών Ναών, όπως τις πέτρινες στήλες της εισόδου των σπηλαίων στη λατρεία των Νηρηίδων.
Τις δύο Στήλες τις συναντάμε επίσης στο βάθος των αιώνων μέσα από καταγεγραμμένες ιστορίες, αλλά και μύθους. Διάφοροι αρχαίοι ναοί, όπως οι περισσότεροι της Τύρου, αλλά και άλλων πόλεων, είχαν στην είσοδό τους δύο μεταλλικές στήλες ή δύο μονόλιθους. Διάφοροι μελετητές υποστηρίζουν πως στην πρωταρχική τους μορφή, ήταν οι Στήλες του Ώρου και του Σετ, γνωστές με τα ονόματα «Ταάτ» και «Ταττού», που πολύ αργότερα τις οικειοποιήθηκαν οι Ισραηλίτες για το Ναό του Σολομώντα.
Στην είσοδο του περίφημου Ναού του Σολομώντα δεν υπήρχαν πόρτες, αλλά ένας πυλώνας σαν ανοικτή είσοδος, ο οποίος δεξιά και αριστερά είχε ορειχάλκινους στύλους, κούφιους στο εσωτερικό τους, που στέκονταν ελεύθεροι και είχαν ύψος 10,5 μέτρα και περίμετρο 1.90 μέτρα. Τα δύο κιονόκρανα στόλιζαν δύο σειρές με διακοσμητικά ρόδια και ένα συρμάτινο δίχτυ με λεπτά επεξεργασμένα άνθη.
Πάνω στα πρότυπα του μυθικού και τόσο συμβολικού αυτού Ναού, ο σύγχρονος Τεκτονισμός έχει στο δυτικό τμήμα των Ναών του δύο παρόμοιες Στήλες, συνήθως Μινωικού αρχιτεκτονικού ρυθμού, που σχηματίζουν ένα είδος εισόδου-πύλης προς τα ενδότερα του Ναού. Οι Στήλες αυτές παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για την υποστήριξη της στέγης του Ναού και ήταν κούφιες, για να κρύβονται και να προφυλάσσονται διάφορα αρχεία. Στο επάνω μέρος τους, δηλ. στα κιονόκρανα, είναι διακοσμημένες με καρπούς ροδιάς, σύμβολα γονιμότητας, αιωνιότητας και αφθονίας των αγαθών της φύσης, αλλά και του μεγάλου αριθμού των Τεκτόνων στην Υφήλιο, που όπως οι καρποί του ροδιού είναι ενωμένοι μεταξύ τους με την προστατευτική μεμβράνη της Αδελφότητας.
Τι συμβολίζουν όμως οι δύο Στήλες;
Η Στήλη Β, που βρίσκεται έναντι της Σελήνης, αντιστοιχεί στη Στήλη του Βορρά, δηλ. στους Μαθητές και Εταίρους, στο νέο στοιχείο μιας Στοάς. Αυτό φέρει μέσα του σε λανθάνουσα κατάσταση τη δυνατότητα δημιουργίας και νέας ζωής, γέννησης και ανανέωσης των πραγμάτων και του κόσμου. Το γόνιμο ωάριο της αενάως εργαζόμενης τεκτονικής μήτρας προς παραγωγή καρπών. Το κάλλος της νέας ζωής που αναμένει να εκδηλωθεί μέσα από τη διαδικασία της γονιμοποίησης από την τεκτονική διδασκαλία και βιωματική.
Η δε Στήλη J, που βρίσκεται έναντι του Ήλιου, αντιστοιχεί στη Στήλη της Μεσημβρίας, δηλ. στους Διδασκάλους, στο έμπειρο και ολοκληρωμένο στοιχείο μιας Στοάς. Αυτό το στοιχείο φέρει μέσα του τη γνώση, την εμπειρία, τη Σοφία και την Ισχύ. Είναι η δημιουργός δύναμη που θα μετατρέψει τον εν δυνάμει τέκτονα σε ολοκληρωμένο Διδάσκαλο. Είναι η σπίθα που θα ανάψει τη φωτιά της κάθαρσης από τα πάθη και τις προκαταλήψεις.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο και ο αδελφός Μακέυ θεωρεί ότι οι Στήλες αυτές εντός του τεκτονικού Ναού συμβολίζουν καταρχήν τη σταθερότητα και τη ισχύ του τεκτονικού θεσμού και κατά δεύτερον (όπως και οι δυο στήλες της δια της ερήμου πορείας) την εξάρτησή μας από τις καθοδηγήσεις του Μ.Α.Τ.Σ., δια των οποίων και μόνο εξασφαλίζεται η ισχύς κι η σταθερότητα.
Ενώ ο Ντάντλεϋ, με τη σειρά του, αναφέρει στη «Ναολογία» του πως οι Στήλες παριστούν την ενισχυτική δύναμη του Μεγάλου Θεού. Το κιονόκρανο (λέει) είναι το σώμα ή ο όγκος της Γης υποστηριζόμενης από το θείο κορμό.
Έτσι, οι δύο Στήλες γίνονται (κατά κάποιον τρόπο) η ίδια απεικόνιση του Μ.Α.Τ.Σ., της Μεγάλης Μονάδας, που κατά τον Πυθαγόρα ενεργεί σαν δημιουργική δυάδα. Γιατί για τον Πυθαγόρα από τη στιγμή που εμφανίζεται ο Θεός είναι διπλός. Είναι αδιαίρετη ουσία και αδιάσπαστη ύλη. Η δυάδα αντιπροσωπεύει την ένωση του Αιωνίου Αρσενικού και του Αιωνίου Θηλυκού μέσα στον ίδιο το Θεό, τις δύο θεϊκές και ουσιαστικές ιδιότητες. Σύμβολο φαλλικό η J και σύμβολo της γυναικείας μήτρας η B, σηματοδοτούν την αναγκαία συνύπαρξη του αρσενικού και του θηλυκού μέσα στη Στοά, καθώς βλέπουμε τον μυούμενο να «γεννιέται» μέσα από εκεί κατά την είσοδό του στο Ναό. Η δυάδα τούτη λοιπόν συμβολίζει τελικά τη γεννητική και την αναπαραγωγική ικανότητα του Θεού. Αυτή γεννά τον κόσμο, που αποτελεί την ορατή άνθιση του Θεού μέσα στο χώρο και στο χρόνο, όπως αυτή προβάλλεται ακριβώς απέναντι από τις δύο στήλες, στην Ανατολή μέσα από το Ιερό Τρίγωνο. Το Τρίγωνο της θείας Τελειότητας, που συμβολίζει τον καρπό της ένωσης των 2 Στηλών, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον άνθρωπο! Τον άνθρωπο με τα 3 στοιχεία, τις 3 πλευρές του Τριγώνου: σώμα, πνεύμα, ψυχή. Τον άνθρωπο που στέκει μες στην εκφρασμένη Δημιουργία ως τρανό δημιούργημα της Δυάδας των 2 Στηλών κι έκφραση του «τριαδικού νόμου» του Ιερού Τριγώνου.
Σύμφωνα τώρα με το τυπικό του πρώτου βαθμού, οι δύο Στήλες αναπαριστούν επίσης τα δύο Ηλιοστάσια, (το Χειμερινό και το Θερινό), δηλαδή τις χρονικές στιγμές του κάθε έτους, που ο Ήλιος φτάνει στη μέγιστη βόρεια ή νότια απόκλισή του. Ίσως για αυτό το λόγο και κατά την εισδοχή του στον Τεκτονισμό ο δόκιμος ίσταται αρκετές φορές μεταξύ των δύο Στηλών μέχρι να περαιωθεί η μύησή του. Ξεκινάει την πορεία του από τη «Στήλη Β», το απόλυτο ναδίρ, και διανύοντας (όπως ο Ήλιος στον Ουρανό) μια επίπονη και γεμάτη δοκιμασίες πορεία στο τεκτονικό στερέωμα, καταλήγει στη «Στήλη J», στο απόλυτο ζενίθ της λάμψης του, καθώς αναγεννιέται συνεχώς μέσα από το ταξίδι τής Γνώσης προς το Φως.
Παράλληλα με τα Ηλιοστάσια, οι Στήλες B και J συμβολίζουν και τους δύο προστάτες του Τεκτονισμού: τον Άγιο Ιωάννη το Βαπτιστή και τον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή, οι οποίοι υπήρξαν εξέχοντα παραδείγματα όλων των αρετών, που οι Τέκτονες οφείλουμε να σεβόμαστε και να εξασκούμε. Ο αδελφός Oswald Wirth αποδίδει την αφιέρωση των τεκτονικών Στοών στους δυο Αγίους Ιωάννες, επειδή οι αρχιτέκτονες του Μεσαίωνα προτιμούσαν να γιορτάζουν τα Ηλιοστάσια σύμφωνα με τις παλιές ειδωλολατρικές συνήθειες, τις συγκεκριμένες ημέρες, το Δεκέμβριο και τον Ιούνιο. Και καθώς οι ημέρες αυτές συνέπιπταν με τις συγκεκριμένες γιορτές, τιμούσαν έτσι και τους Αγίους τους, ώστε να παραμείνουν πιστοί στις παραδόσεις της χριστιανικής ζωής. Ετυμολογικά, η λέξη «Ιωάννης» (προερχόμενη από τα εβραϊκά ονόματα «Τζεχοχανάν» και «Τζεχομπαάλ», τα οποία είναι τίτλοι του Ήλιου) σημαίνει «ευνοούμενος του Βαάλ», αλλά και «δώρο Θεού». Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής παρουσιάζεται ως πρόδρομος του ηλιακού Χριστού.
Σε ένα άλλο επίπεδο, και σύμφωνα με τον αδ.΄. Χρίστο Γεωργίου, οι Στήλες είναι δύο μαγνητικοί πόλοι. Πράγματι σε κάθε άνδρα και σε κάθε γυναίκα υπάρχουν δύο πόλοι. Ο θετικός και ο αρνητικός. Όσο οι δύο πόλοι είναι ισορροπημένοι το άτομο είναι σε κατάσταση υγείας και οι δύο πόλοι είναι χωριστοί. Όταν διαταραχθεί η ισορροπία, αποτραβιέται η δύναμη που τους κρατά χωριστούς και τα οξέα πλημμυρίζουν το αλκαλικό αίμα. Δηλαδή η μπαταρία αδειάζει, το όλο σύστημα γίνεται στατικό και έτσι επέρχεται ο θάνατος.
Kατά τον αδελφό Βoacher, από την άλλη πλευρά, οι δύο Στήλες θέτουν τα όρια του υλικού κόσμου, τα όρια του βέβηλου κόσμου, του οποίου η ζωή κι ο θάνατος αποτελούν την ακρότατη αντινομία ενός συμβολισμού που τείνει σε προς μια διαρκώς απραγματοποίητη ισορρόπηση. Γιατί οι δημιουργικές δυνάμεις δεν είναι δυνατόν να ενεργήσουν πριν περατώσουν το έργο τους οι δυνάμεις της καταστροφής. Οι δυο αντίθετες δυνάμεις είναι πάντα αναγκαίες. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς τη Στήλη Β χωρίς τη J, τη θερμότητα χωρίς το ψύχος, το φως χωρίς το σκοτάδι.
Προχωρώντας λοιπόν, αδελφοί μου, ακόμα παραπέρα μπορούμε να αντιστοιχίσουμε τους δύο Κίονες με την ίδια τη δυαδικότητα και τις άπειρες αντιθέσεις της. Είναι η γη και ο ουρανός, , η ζωή και ο θάνατος, το ασυνείδητο και το συνειδητό, η άγνοια και η γνώση, το καλό και το κακό, το σκοτάδι και το φως.
Κι ας θυμηθούμε εδώ την τεκτονική παράδοση, κατά την οποία σε περιπτώσεις που θέλουμε να επιπλήξουμε έναν αδελφό για κάποια αντιτεκτονική συμπεριφορά, προβλέπει να τον θέτουμε μεταξύ των δύο Στηλών! Να τον θέτουμε έτσι συμβολικά προ των ευθυνών του, μεταξύ του σκότους και του φωτός και να τον αναγκάζουμε αφού κατέλθει στα βάθη της συνειδήσεως, να ελέγξει τον εαυτό του, προκειμένου να καθαρθεί.
Οι δύο Στήλες γίνονται έτσι η Πύλη εισόδου προς τον εσωτερικό μας κόσμο και στη συνείδησή μας. Και τούτη η κάθοδος στα βάθη της είναι μια επώδυνη κάθοδος στην εσωτερική μας Κόλαση, στα άγνωστα σκότη του Άδη της ψυχής μας, τα οποία όμως πρέπει να γνωρίσουμε, να κατανικήσουμε και να φωτίσουμε. Ένα ατελείωτο μονοπάτι μεταξύ προσωπικού Παραδείσου και προσωπικής Κόλασης, που ένας Μύστης οφείλει να βαδίζει καθημερινά στη ζωή του διαγράφοντας άπειρους κύκλους κάθαρσης, ωσάν σύγχρονος συνεχιστής των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Εκείνων των τελετών προς τιμήν της τραγικής Περσεφόνης, που έγινε σύμβολο ενός αέναου ταξιδιού μεταξύ τού Πάνω φωτεινού Κόσμου και του Κάτω σκοτεινού Κόσμου, που σκοπό έχει την δια της κάθαρσης αναγέννηση.
Κι ας θυμηθούμε τώρα ότι στο Χριστιανισμό ο Ιησούς σταυρώθηκε εν μέσω δύο ληστών. Αν κάνουμε αναγραμματισμό της λέξης «ληστές» με τη λέξη «στήλες», ως ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι, μπορούμε να υποθέσουμε πως μεταξύ των δύο ληστών – στηλών, ο Ιησούς κατάφερε μέσα από ένα σωματικό θάνατο να λάβει την υπέρτατη μύηση. Δηλαδή την πλήρη πνευματική αναγέννησή του. Κι όπως οι Στήλες συμβολίζουν την μετάβαση από ένα πεδίο σε ένα άλλο ανώτερο, έτσι κι οι ληστές συμβολίζουν τη διπλή μορφή της συνείδησης που πραγματοποιεί μια πάλη μεταξύ αμύητου και Τέκτονα θα έλεγε κανείς.
Κάτι τέλος, που αξίζει να αναφέρουμε, είναι ότι σε τάφους τεκτόνων (συνήθως στο εξωτερικό) η σπασμένη μαρμάρινη Στήλη πάνω από τον τάφο, υποδηλώνει την τεκτονική ιδιότητα του εκλιπόντος. Είναι κάτι αντίστοιχο με τον κρίκο της τεκτονικής αλύσου που έσπασε. Μας παραπέμπει δε στην αιγυπτιακή μυθολογία, κατά την οποία η Ίσις θρηνεί πάνω σε μια σπασμένη κολώνα, που κρύβει το σώμα του δολοφονημένου συζύγου της, Όσιρι. Και σε αυτήν την περίπτωση η σπασμένη στήλη δεν είναι άλλο παρά ο φαλλός, δηλ. το χαμένο κομμάτι από το σώμα του Όσιρι.
Οι συμβολισμοί είναι άπειροι κι η φαντασία κάθε ερευνητή μπορεί να τον πάει πολύ μακριά, ανάλογα πάντα με τις γνώσεις του και την ευαισθησία της ψυχής του.
Έτσι, κάποιοι, περισσότερο ευφάνταστοι από μένα, έφτασαν να θεωρήσουν τις στήλες γενικότερα ως κεραίες, που εκπέμπουν ή λαμβάνουν σήματα από άλλους πολιτισμούς! Το καλοκαίρι του 2001 ο συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου, πραγματοποίησε μια συναυλία στις στήλες του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα με το έργο «Μυθωδία». Το συγκεκριμένο μουσικό θέμα χρηματοδοτήθηκε πλήρως από τη NASA, για να γίνει τελικά ο ύμνος της αποστολής ενός δορυφόρου στον Άρη, που θα χαρτογραφούσε τις υπόγειες ποσότητες νερού του πλανήτη. Μήπως τελικά οι δύο Στήλες λειτουργούν πράγματι ως πόλοι έλξης σε μια προσπάθεια καλέσματος ανώτερων πνευματικών ενεργειών μες στο Ναό προς ευόδωση των εργασιών μας;
Ας θέτουμε λοιπόν εαυτούς πάντοτε μεταξύ των δύο Στηλών κι ας γινόμαστε εμείς οι ίδιοι μέσα μας αγωγοί επικοινωνίας με ολόκληρη τη Δημιουργία και το Σύμπαν!
Ε.Μ.
Σ.Στ. Μακεδών
(Ο Σκωτικός Τεκτονισμός πρεσβεύει την απόλυτη ελευθερία συνείδησης, σκέψης, έκφρασης. Έτσι, κάθε αναρτώμενο κείμενο συνιστά απόλυτα προσωπική έκφραση του συντάκτη του, δίχως οποιαδήποτε σχετική θέση του Τεκτονικού σώματος).
