Ελληνικά Αρχέτυπα στην Πρώιμη Σκωτική Παράδοση

Το κείμενο αυτό παρουσίασε σε γαλλική μετάφραση ο Ενδ. Αδ. Δημήτρης Ματεμτζής εκπροσωπώντας την Μεγάλη μας Στοά στα Journées Initiatiques Internationales της Confederation Internationale des Grandes Loges Unies (CIGLU) , την 21 Ιουνίου 2022 στο Annecy .

Ελληνικά Αρχέτυπα στην Πρώιμη Σκωτική Παράδοση

Φίλτατοι αδελφοί,

Όποτε γίνεται αναφορά στην πατρίδα μου, την Ελλάδα, λογικά όλοι την συνδέουν με την Αναγέννηση , τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και στη συνέχεια τον Ουμανισμό, τον Διαφωτισμό, τους Εγκυκλοπαιδιστές -μια ακόμα ελληνική λέξη -και όλη αυτή την εξέλιξη της πνευματικής περιπέτειας της Δυτικής κοινωνίας που έφερε τις μεγάλες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές. Αλλαγές που τις οφείλουμε σε εκείνους που ονειρεύτηκαν και αγωνίστηκαν γι αυτές , βαδίζοντας δίπλα δίπλα, χέρι χέρι μαζί με τους πρώτους ελευθεροτέκτονες.

Σήμερα όμως δεν θα σας μιλήσω για την ελληνική φιλοσοφία γενικά αλλά θα επικεντρωθώ σε λίγα χαρακτηριστικά σημεία που έχουν σχέση και με τον τεκτονισμό γενικότερα αλλά και με τον σκωτικό τεκτονισμό ειδικότερα.

Και ξεκινώ με το αρχαιότερο τεκτονικό χειρόγραφο που γράφτηκε στα τέλη του μεσαίωνα και την αυγή της αναγέννησης αφού χρονολογείται κάπου μεταξύ 1380 και 1400.

Regius poem! Ήδη και πέρα από το ότι είναι το μοναδικό έμμετρο κείμενο που έχουμε, η εισαγωγή του και μόνο έχει μια μοναδικότητα. Όλα τα αρχαία τεκτονικά χειρόγραφα ξεκινούν με την αναφορά στο θεό, την αγία τριάδα ή την εκκλησία. Λογικό αφού η εκκλησία ήταν ένας εκ των κυρίων εργοδοτών των επαγγελματιών τεκτόνων. Το Regius ξεκινά με την φράση:

Hic incipiunt constituciones artis gemetriae secundum Eucyldem. (Εδώ ξεκινούν τα συντάγματα της τέχνης της Γεωμετρίας σύμφωνα με τον Ευκλείδη).

Και εκεί στα τέλη του 14ου αιώνα κάποιος άγνωστος αδελφός μας ψέλνει με τους στίχους του τη δράση του μεγάλου Έλληνα μαθηματικού που ίδρυσε την πρώτη Στοά στην Αλεξάνδρεια, όταν εκεί ίδρυε την Δυναστεία του και βασίλευε ο στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Πτολεμαίος ο Α. Και από τα τέλη του Μεσαίωνα η μυστική αίγλη του Ευκλείδη θα μείνει ζωντανή και ισχυρή στην μυστική παράδοση των τεκτόνων. Έτσι όταν ο Άντερσον παρουσιάζει τα πρώτα τεκτονικά Συντάγματα το 1723, βλέπουμε στη βάση της προμετωπίδας τυπωμένο το 47ο θεώρημα του Ευκλείδη. Το τρίγωνο που σε πολλά τεκτονικά συστήματα κοσμεί τον Πρώην Σεβάσμιο Στοάς, το τρίγωνο που ονομάζουμε Πυθαγόρειο.

Και ο Πυθαγόρας εισάγεται και αυτός στην τεκτονική μυθολογία με το δεύτερο αρχαιότερο τεκτονικό χειρόγραφο, το Cook που γράφτηκε γύρω στα 1430. Δεν θα μιλήσω παραπάνω για τον Πυθαγόρα, θα μνημονεύσω μόνο την Τετρακτίδα , το σύμβολο της “πηγής της αενάου φύσεως” όπως την ονομάζουν τα Χρυσά Έπη, ένα σύμβολο που συναντάμε σε διάφορους ανώτερους σκωτικούς βαθμούς. Στο χειρόγραφο Cook του 1410 όπου ο Πυθαγόρας μαζί με τον Ερμή τον Σοφό (δηλαδή αυτόν που γνωρίζουμε ως Τρισμέγιστο) είναι οι δύο που ανακάλυψαν τις δυο αρχαίες στήλες. Προσοχή! Οι δυο στήλες που υπάρχουν στα αρχαία τεκτονικά κείμενα του Ύστερου Μεσαίωνα ΔΕΝ είναι οι γνωστές στήλες του Ναού του Σολομώντα. Είναι οι στήλες της Γνώσης. Τα εγγόνια του Ενώχ και παιδιά του Λαμεχ – μεταξύ αυτών και ο Τουμπαλ Καιν – είχαν επινοήσει όλες τις τέχνες . Έμαθαν πως ο Θεός θα κατέστρεφε με φωτιά ή με νερό τον κόσμο εξαιτίας των αμαρτιών των ανθρώπων, σκέφτηκαν πως έπρεπε να διασωθούν οι γνώσεις τους για να ωφεληθούν από αυτές όσοι θα επιζούσαν μετά την καταστροφή. Έφτιαξαν λοιπόν δυο στήλες, μια από πλίνθο και μια από μάρμαρο, πάνω στις οποίες ο Jabal χάραξε όλες τις γνώσεις τους. Έτσι, όποια καταστροφή κι αν επέλεγε ο Θεός, η μια τουλάχιστον στήλη θα μπορούσε να διατηρηθεί ακέραια.

Αυτές οι αφηγήσεις αποτελούν τη βάση του ιδιαίτερου μύθου που επιβιώνει στον Σκωτική Παράδοση όπως την βρίσκουμε στον 13ο βαθμό του Ettiene Morin.

Και την είχαν αφηγηθεί με μικρές παραλλαγές τόσο ο Ιάμβλιχος τον 3ο μ.Χ αιώνα στο έργο του De Mysteriis όσο και ο Φλάβιος Ιωσήφ ή Ιώσηπος τον πρώτο μ.Χ αιώνα στο βιβλίο του Ιουδαϊκές Αρχαιότητες.

Όλοι τους δρουν την περίοδο που αναγεννάται η παράδοση του Πυθαγόρα και ο Νεοπλατωνισμός στην Αλεξανδρινή Αίγυπτο, τον τόπο του Ερμή του Τρισμέγιστου.

Εκεί γίνεται ο πρώτος συγκρητισμός διαφορετικών παραδόσεων και τότε ορίζονται έννοιες θεμελιώδεις για την εξέλιξη της εσωτερικής παράδοσης.

Λόγος, Εν αρχή είναι ο Λόγος… τι σημαίνει Λόγος; είναι ελληνική λέξη που σημαίνει την αναλογία, την αιτία και την λέξη. Η ίδια η λέξη, η κάθε λέξη , δεν είναι παρά ένα σύμβολο που με αναλογία, με αναγωγή προσπαθεί να φέρει στην πραγματικότητα μας μια έννοια. Ο Λόγος δεν υπήρξε στον νεοπλατωνισμό μια ξεχωριστή θεϊκή βαθμίδα, αλλά δήλωνε περισσότερο  την σχέση – την αναλογία- μιας βαθμίδας με τις ανώτερες και τις κατώτερες της.

Λόγος λοιπόν είναι λέξη που αποκαλύπτει και εκφράζει την αιτία της έννοιας, δια αναλογίας μεταξύ των βαθμίδων της ύπαρξης. Που ακριβώς επειδή έχουμε εστιαστεί στην Αλεξανδρινή Αίγυπτο θυμίζει τον Ερμή τον Τρισμέγιστο και το περίφημο, “Αυτό που είναι πάνω είναι σαν αυτό που είναι κάτω και αυτό που είναι κάτω είναι σαν αυτό που είναι πάνω… όλα τα πράγματα είναι γεννημένα από το Ένα δια της προσαρμογής/ της αναλογίας».

Ποιο είναι το Ένα. Είναι πριν από τους αριθμούς, κατά τον Δαμάσκιο, “το Εν που προ της μονάδος ετίθετο και της αρρήτου αρχής εστί σύμβολον”.

Ο Πρόκλος στα σχόλιά του πάνω στην “Πολιτεία” του Πλάτωνα μας λέει ότι “πριν από τους αριθμούς προηγούνται οι αρχές των πάντων, η Μονάδα και η Δυάδα. Από αυτές η Μονάδα ταυτίζεται με την ιδέα του Πέρατος (του τέλους, τέλειου) και η Δυάδα με την ιδέα του απεριόριστου, του άπειρου, του ατελούς. Πριν όμως από τη Μονάδα και τη Δυάδα υπάρχει το Ένα, που είναι η αιτία και του πέρατος και του απείρου.

Αυτό το Εν που βρίσκεται “επέκεινα του όντος”, που είναι η αιτία όλων όσων υπάρχουν εντός της Δημιουργίας αλλά το ίδιο δεν βρίσκεται εντός αυτής, γιατί αν μπορούσε να αναχθεί, να αναλογιστεί μα κάτι θα ήταν και αυτό δημιούργημα, το Νεοπλατωνικό Εν ταυτίστηκε κατά πολλούς με το Καμπαλιστικό Ayin και στη συνέχεια και τα δυο μαζί έδωσαν μια φιλοσοφική αφορμή για την έννοια μιας Πρώτης Αρχής που δεν έχει σχέση με κανενός είδους δόγματος ή αποκάλυψης εντός της Δημιουργίας, μια φιλοσοφική αφορμή που οι Σκώτοι πρόγονοι μας στη Λωζάνη το 1875 συσχέτισαν στην έννοια του ΜΑΤΣ.

Ειδικά ο Πλωτίνος δίδασκε πως μόνη μέριμνα του φιλοσόφου είναι η επιστροφή σε εκείνο το Εν μέσα από τη μυστική θεωρία και το ανοδικό ταξίδι της ψυχής, την ψυχανωδία. Όπως η ψυχή κατέβαινε δια των 7 σφαιρών ή πλανητών ενδυόμενη το υλικό της σώμα ,έτσι ο ο φιλόσοφος μπορούσε να κάνει συνειδητά το ταξίδι της επιστροφής απεκδυόμενος κάθε υλικό βάρος στη διαδρομή δια των 7 πλανητών και τέλος η εμπειρία του να στεφανωθεί με ένα είδος μυστικής ενώσεως.

Αυτό το ουράνιο ταξίδι δια των σφαιρών που περιγράφει ο Πλωτίνος είναι ο συμβολικός πρόγονος του ανάλογου ταξιδιού του Ιππότη του Ηλίου. Τίτλος που πρώτος είχε χρησιμοποιήσει ο Bonnie Prince Charlie , o τελευταίος διεκδικητής του θρόνου των Στιούαρτ- και αυτόν τον αρχαίο Σκωτικό βαθμό οι πρώτοι μας πρόγονοι τον 18ο αιώνα τον είχαν ονομάσει, “η Κλείδα του Τεκτονισμού”.

Βασικό στοιχείο της επιτυχίας της πορείας του Πλωτίνου ήταν η “ανάμνηση” η “μνήμη”. Όπως και ο δάσκαλος του ο Πλάτων θεωρούσε τη γνώση ανάμνηση χαμένων ιδεών, δηλαδή των αρχέτυπων μορφών όλων των πραγμάτων τα οποία έπρεπε με κάποιο τρόπο – με την φιλοσοφία- να επαναφέρουμε στη μνήμη μας. Όλοι όσοι ανέφερα είχαν μια σχέση καταγωγής από τους αρχαίους ορφικούς, αυτούς που πρώτοι μάλλον καθιέρωσαν τα μυστήρια.

Σε τάφους μυημένων των ορφικών μυστηρίων κυρίως στη Μεγάλη Ελλάδα, στην Κρήτη και στη Θεσσαλία, έχουν βρεθεί επιγραφές σε πολύ λεπτά χρυσά φύλλα που ονομάζονται Laminettete Auree (Χρυσοί Δέλτοι) . Αυτά ήταν περασμένα στον λαιμό του μύστη και αναγράφουν ένα είδος τελευταίων οδηγιών προς τον νεκρό, όλες με παρόμοιο περιεχόμενο. Μιλούν για την ανάγκη να μην ξεχάσει ο μύστης κατά το πέρασμα του στον άλλο κόσμο και να του επιτραπεί να πιει από την λίμνη της Μνημοσύνης, Και ολοκληρώνει το αρχαίο αυτό κείμενο λέγοντας, “Και όταν έχεις πιει, θα ταξιδέψεις το ιερό μονοπάτι όπου οι άλλοι Μύσται και Βάκχοι προχώρησαν με δόξα”.

Η μνήμη και η τέχνη της, η εκπαίδευση του μυημένου να μπορεί να την ανακαλέσει ήταν κάτι που απασχολούσε τόσο τους αρχαίους μας προγόνους όσο και στη συνέχεια επόμενους που ενώνονταν σε μια μυστική διαδρομή.

Στα τέλη του 16ου αιώνα ο Ιάκωβος Στ΄ Στιούαρτ της Σκοτίας (μετέπειτα βασιλιά Ιάκωβος Α΄ της Αγγλίας), αυτός που έχει ονομαστεί ο πρώτος τέκτονας βασιλιάς και γενάρχης του Σκωτικού τεκτονισμού, τοποθέτησε τον William Schaw (c. 1550–1602) ισόβιο Κύριο των Βασιλικών Έργων και Γενικό Επόπτη των Τεκτόνων. Ο Schaw αναδιοργάνωσε τις χειμαζόμενες συντεχνίες και τους έδωσε δυο διαδοχικά σώματα κανόνων. Σε αυτά , ονομάζει τα εργαστήρια τους Στοές (Lodges), υπαινίσσεται μια κρυμμένη εσωτερική παράδοση και μεταξύ πολλών άλλων με πολύ ενδιαφέρον που δεν είναι όμως της παρούσης, διατάσσει σύμφωνα με τον 13ο κανόνα του, οι επόπτες της Μητέρας Στοάς του Κίλουινινγκ να εξετάζουν κάθε νεοεισερχόμενο στην τέχνη της Μνήμης “art of memorie and science thairof”. Και οι Διδάσκαλοι για να αναγνωριστούν έπρεπε ακόμα να αποδείξουν ότι κατέχουν μεταξύ των άλλων προσόντων και την μνήμη.(give proof of memory among other necessary qualification).

Ο Ορφέας και τα Ορφικά- Διονυσιακά μυστήρια λέγεται ότι ήταν πρόγονοι όλων των μυστηρίων και των Ελευσινίων. Ο Ορφέας έζησε στη Θράκη, αλλά οι αρχαίοι Θράκες δεν ζούσαν μόνο στην σημερινή ομώνυμη ελληνική περιοχή. Ήταν εξαπλωμένοι σε όλα τα Βαλκάνια τη σημερινή Βουλγαρία, Σερβία μέχρι την Ρουμανία. Ο μαθητής του Πυθαγόρα ο Ζάλμοξις, τους μετέφερε την Πυθαγόρεια παράδοση και από αυτούς την έλαβαν οι Κέλτες Δρυίδες.

Και αυτό είναι ένα ακόμα παράδειγμα που φτάνει ως εμάς από την μακρινή αρχαιότητα για να μας υπενθυμίζει πόσα πολλά μας ενώνουν.

Φίλτατοι αδελφοί θα μπορούσαμε να μιλάμε πολλές ώρες προσθέτοντας ενδιαφέρουσες πληροφορίες ιστορικές και φιλοσοφικές απο την πλούσια παράδοση της αδελφότητας μας. Δεν θέλω να εκμεταλλευτώ άλλο τον χρόνο σας και θα ολοκληρώσω κάνοντας ένα χρονικό άλμα από τους ορφικούς στον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο.

Ordo ab Chao, Τάξη στο Χάος είναι το μότο του Σκωτικού Τύπο.

Ο Αριστοφάνης στις Ὄρνιθες (693-700) μας περιγράφει ότι υπήρξε η εποχή που κυριαρχούσε το Χάος, η Νύχτα και το Έρεβος. Μέχρι που πρόβαλε ο Έρως με τις χρυσές φτερούγες και άρχισε να βάζει τάξη στη δημιουργία. Προσέξτε, Έρως στα ελληνικά δεν είναι η σαρκική έλξη. Είναι η πνευματική κατάσταση της έλξης των αντιθέτων, της αποδοχής του αντιθέτου, της κατανόησης, είναι αυτό που στο Συμπόσιο του Πλάτωνα η Διοτίμα, το παρουσιάζει ως μέσο ανόδου προς την παρατήρηση του θεϊκού. Είναι η αποδοχή, το πλησίασμα μεταξύ μας και η συνεργασία που μπορεί να βάλει Τάξη στο Χάος.

Και εμείς εδώ, όλα τα μέλη της CIGLU , με τις διαφορές που μπορεί να έχουμε και καλώς τις έχουμε αφού εποικοδομητικά όλα μπορεί να συμβάλλουν , ας εμπνευστούμε από τους πρώτους μύστες των Ορφικών και με οδηγό τον Έρωτα, τη δύναμη που αναδεικνύει και ενώνει το διαφορετικό ας συνεχίσουμε το έργο μας προσθέτοντας με το έργο μας Τάξη στο Χάος.

Ευχαριστώ τον συγγραφέα και ερευνητή του Σκωτικού Τεκτονισμού , Ύπατο Μεγάλο Ταξιάρχη της Ελλάδος αδ. Ιορδάνη Πουλκούρα που επεξεργάστηκε και μου διέθεσε αυτό το κείμενο.

Είπον!

Δημήτρης Ματεμτζής , Journées Initiatiques Internationales CIGLU. Annecy, 21/6/2022

Το βρήκατε ενδιαφέρον; Μοιραστείτε το...

Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
Email
Εκτύπωση

Αφήστε ένα Σχόλιο

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Scroll to Top