Πανηγυρικός 28ης Οκτωβρίου 1940

Φίλτατοι αδελφοί 

Συνηθίζουμε τους πανηγυρικούς στις εθνικές επετείους. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι προσφέρουν αυτοί. Άποψή μου είναι ότι αξίζουν όταν μας προσφέρουν τροφή για σκέψεις και αυτό σημαίνει ότι ο πανηγυρικός οφείλει όχι μόνον να προσφέρει στην Μνημοσύνη για ότι έγινε και από ποιους (προκειμένου να μη ξαναζήσουμε τα δεινά), αλλά  και να «μάθουμε» (!), το δε να μάθουμε σημαίνει να αντιληφθούμε πράξεις και παραλείψεις που πρέπει να υιοθετήσουμε για μη «ξαναπάθουμε» και βέβαια για να υπερβούμε οτιδήποτε αγκυλώσεις και προκαταλήψεις που παρασύρουν σε λάθη και τραγωδίες, όπως καλά πλέον γνωρίζουμε.

Με αυτά κατά νου και με αφορμή την συγγραφή του παρόντος πανηγυρικού, που ανέλαβα κατά ανάθεση του Μ. Διδασκάλου μας, της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος του ΑΑΣΤ (www.aasr-greece.gr)   ξεκίνησα ένα νοητό ταξίδι στο παρελθόν, για να κατανοήσω όσο το δυνατόν την εποχή εκείνη, τα διακυβεύματα της, και τα μηνύματα που έμελλε να περάσει στον χρόνο. 

Είναι απαραίτητο να δούμε την 28η Οκτωβρίου του 1940, όχι ως ένα μεμονωμένο ιστορικό γεγονός αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι του ιστορικού χρόνου. Η Ενότητα που χαρακτήρισε τους Έλληνες στο έπος του ’40 εμφανίζεται ως μια αισιόδοξη ρωγμή του χρόνου σε ένα συνεχές διχασμού. Δυστυχώς βέβαια, για το σύνολο της Ευρώπης, η οπτική μόνο αισιόδοξη δεν ήταν τις ημέρες εκείνες..

Τα απολυταρχικά καθεστώτα του Ιταλικού φασισμού και του Γερμανικού ναζισμού, γνωστά και ως Δυνάμεις του Άξονα, μέλλουν να την οδηγήσουν σε μια από τις μεγαλύτερες νύχτες της πολιτισμικής της ιστορίας.

Η Ευρώπη δεν είναι ένα “ξένο” σύνολο κρατών αλλά ένα σύνολο συγγενικών Εθνών που τα ενώνει μια μακραίωνη πολιτισμική παράδοση. Είναι μια μεγάλη οικογένεια της οποίας είμαστε μέλη. Ήταν, είναι, και θα είναι, η φυσική αλλά και η πολιτισμική γειτονιά στην οποία ανήκουμε. Η Ευρώπη και η Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, όπως άρρηκτα συνδεδεμένο είναι και κάθε άλλο έθνος που την συναποτελεί. Η Ευρώπη δεν είναι κάποιοι άλλοι, δεν είναι οι ξένοι. Ευρώπη είμαστε όλοι εμείς.

Μιλώντας για την Ευρώπη και τα απολυταρχικά καθεστώτα που την αιματοκύλησαν, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε πως κάθε απολυταρχικό καθεστώς που καταλύει την Δημοκρατία, είτε αυτό είναι κοσμικό, είτε είναι θεοκρατικό, διώκει την ελεύθερη έκφραση του ανθρώπου, και για αυτό ο Τεκτονισμός τα αντιμάχεται.

To ιστορικό χρονικό εντός αυτής της Ευρωπαϊκής οικογένειας, έφερε λίγο μετά τις 3 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 στην πόρτα της οικίας του Έλληνα πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, εκείνους που απλώνουν την σκιά τους πάνω στους μικρούς και τους αδύναμους. Τους έφερε να του αποδώσουν ένα τελεσίγραφο δια του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το επέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδος, για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών, στη μετέπειτα προώθησή του Ιταλικού στρατού στην Αφρική.

Δεν έχει σημασία εάν την πόρτα του Ιωάννη Μεταξά την χτύπησε μονάχα ένας. Αυτός ο ένας που επισκέφτηκε την οικία του Ιωάννη Μεταξά, δεν εκπροσωπούσε τον εαυτό του. Πίσω του ήταν άλλοι, πολλοί και δυνατοί, οι οποίοι ήθελαν να επιβάλουν μια Νέα τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη. Αυτοί οι άλλοι επισκέφτηκαν το βράδυ εκείνο την οικία του Έλληνα πρωθυπουργού.

Είναι γνωστό πως ο Ιωάννης Μεταξάς δεν ήταν ένας δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός.

Την 4η Αυγούστου του 1936, ο Ιωάννης Μεταξάς, σε συνεργασία με το βασιλιά Γεώργιο, κατήργησε τον κοινοβουλευτισμό και επέβαλε στην χώρα δικτατορία.

Λόγω αυτού του γεγονότος και της γερμανοτραφούς παιδείας του, οι επισκέπτες εκείνης της νύχτας, και το αναφέρω αυτό με κάθε επιφύλαξη, ίσως θεωρούσαν πως είχαν στο πέρασμα τους στην Ελλάδα έναν άνθρωπο “δικό τους”, και πως δεν θα συναντούσαν καμία αντίσταση. Δικτάτορας ήταν, λόγο δεν είχε να δώσει σε κανέναν. Δεν μπορώ να είμαι απόλυτος. Ίσως αυτό να πίστευαν. Εάν όντως το πίστευαν, διαψεύστηκαν! Ο Ιωάννης Μεταξάς μπορεί να ήταν δικτάτορας αλλά το κυριότερο, ήταν Έλληνας, και αυτό φαίνεται πως δεν το είχαν ζυγίσει σωστά οι επισκέπτες μας.

Εκείνη την νύχτα λοιπόν, την ιστορική αυτή στιγμή, δεν σηκώθηκε ο δικτάτορας, αλλά ο Έλληνας και απάντησε στο τελεσίγραφο «λοιπόν έχουμε πόλεμο»!

Γνωρίζουμε πως ο Ιωάννης Μεταξάς δεν αιφνιδιάστηκε. Κάμποσους μήνες πριν από την ιστορική εκείνη απόφαση, ο Ιωάννης Μεταξάς αντιμετώπιζε με αγωνία το ενδεχόμενο του πολέμου.

Σημειώνει στο ημερολόγιό του στις 14 Ιουλίου 1940:

“Αν υπερισχύσουν οι Γερμανοί, εμείς θα γίνουμε δούλοι τους.

Αν υπερισχύσουν οι Άγγλοι θα γίνουμε δούλοι αυτωνών.

Αν κανένας τους, η Ευρώπη θα καταρρεύσει. Τι μελαγχολία , Θεέ μου”.

Εδώ, αξίζει να παρατηρήσουμε τα αποτελέσματα της έλλειψης ενότητας εντός της Ευρωπαϊκής οικογένειας. Απέναντι σε ότι τους απειλούσε, η Ευρώπη δεν ήταν ενωμένη. 

Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ». 

Σημειώνεται πως αυτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας Ελληνικό Μέλλον στις 30 Οκτωβρίου του 1940.

Αυτό το «ΟΧΙ» έμελλε να ενώσει και να ξεσηκώσει την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων!

Οι Έλληνες μπορεί να κοιτάνε “αριστερά” ή “δεξιά” όταν είναι μεταξύ τους και να δυσκολεύονται να συνεννοηθούν και να συμφωνήσουν, μπορεί δύσκολα να μονιάζουν και να αναζητούν συνεχώς αιτίες και αφορμές για να διχαστούν, αλλά τις κρίσιμες στιγμές, η πλειονότητα των  Ελλήνων κοιτάει τον εχθρό στα μάτια, όταν αυτός στέκεται μπροστά τους και τους κρύβει τον Ήλιο της Ελευθερίας.

Αυτό το «ΟΧΙ» έδειξε στους εχθρούς της Ελευθερίας του Ανθρώπου πως η σκιά τους είναι μεγαλύτερη από τους ίδιους, ή αλλιώς, πως οι ίδιοι αλλά και οι ιδέες τους, ήταν μικρότεροι των απαιτήσεων της εποχής, μικρότεροι από το αίσθημα της Ελευθερίας των Ελλήνων. Αυτό το «ΟΧΙ» τους έδειξε πως ο ήλιος της δικής τους “δικαιοσύνης” είναι βαρύς, γεμάτος μέταλλα, και δεν μπορεί να ανέβει ψηλά, να φωτίσει και να ζεστάνει ολόκληρη την ανθρωπότητα, παρά μόνο ζεσταίνει τις ράχες των λίγων, και μέσω αυτών ρίχνει την παγωμένη σκιά του φόβου στους υπολοίπους.

Οι επισκέπτες εκείνης της νύχτας, δεν είχαν υπολογίσει πως στο νότιο-ανατολικό άκρο της Ευρώπης, αυτή η μικρή χώρα, η Ελλάδα, μια τέχνη έχει μάθει να ασκεί καλά μέσα στους αιώνες..

Να αντιστέκεται στους πολλούς, ιδίως όταν αυτοί απειλούν να της κρύψουν τον Ήλιο της Ελευθερίας!


Σήμερα μπορούμε να μιλάμε με υπερηφάνεια για το έπος του ’40, μα αυτή η υπερηφάνεια πληρώθηκε με βαρύ φόρο αίματος. Το «ΟΧΙ» δεν ήταν μια ηχηρή απάντηση χωρίς συνέπειες, αλλά ο προάγγελος μιας μεγάλης θυσίας αίματος που θα ακολουθούσε. Μιας θυσίας που θα έγραφε ένα νέο έπος και ζητούσε “ΑΕΡΑ.
Από το σύνολο των Ελλήνων νεκρών στις επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών, περισσότεροι από 7.000 βρίσκονται στην Αλβανία. Άφησαν την τελευταία τους πνοή στις χαράδρες της, θάφτηκαν κάτω από τα χιόνια, διαμελίστηκαν από το σφυροκόπημα της αεροπορίας και του πυροβολικού.

Οι Έλληνες νεκροί και αγνοούμενοι έφθασαν στο σύνολο τους, τους 14.000, ενώ οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 50.000.

Πρόλαβαν όμως οι νεκροί μας να στείλουν ένα μήνυμα, πρόλαβαν να φωνάξουν “ΑΕΡΑ!

Εικόνα που περιέχει κείμενο, υπαίθριος, άτομα

Περιγραφή που δημιουργήθηκε αυτόματα

Τόσοι χιλιάδες Έλληνες, δεν έδωσαν την ζωή τους μόνο για την Ελευθερία. Έδωσαν την ζωή τους και για την αγάπη τους για την πατρίδα!

Η αγάπη για την πατρίδα, η Φιλοπατρία, όπως κάθε αρετή, αποτελεί τμήμα της ατραπού που οδηγεί προς την Αλήθεια, και γνωρίζουμε πως η Αλήθεια είναι κοινή για όλους, ακόμα και εάν μοιάζει διαφορετική από την οπτική γωνία του καθενός.

Η αγάπη για την πατρίδα αποτελεί κομμάτι μιας αλήθειας που διέπει κάθε λαό και πρέπει να είναι από όλους σεβαστή. Η πατρίδα είναι σαν την μάνα. Η μάνα του καθενός είναι το κέντρο της αγάπης του, είναι ότι καλύτερο για τον ίδιο, χωρίς αυτό να κάνει την μάνα του ανώτερη από τις μανάδες των άλλων. Όπως κάθε μάνα είναι μοναδική για τα παιδιά της, έτσι και κάθε πατρίδα είναι ιερή για τον λαό της. Εάν κάνουμε έναν κύκλο και βάλουμε στο κέντρο του την αγάπη για την πατρίδα, θα δούμε πως απέναντι σε αυτή, όλοι έχουμε ίση απόσταση. Όλοι αγαπάμε την πατρίδα μας το ίδιο, και οφείλουμε αυτό να το αναγνωρίσουμε σε κάθε πολίτη, όχι μόνο της πατρίδας μας, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου του 1940, είναι μια επέτειος που μας αφορά όλους.

Γιορτάστηκε επίσημα για πρώτη φορά στις 28 Οκτωβρίου 1944 με παρέλαση ενώπιον του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.

Κατά την επέτειο του «ΟΧΙ», τηλεόραση και ραδιόφωνο προβάλλουν επετειακές εκπομπές μνήμης και κάνουν ιδιαίτερη μνεία στην τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο, η οποία με τα πατριωτικά της τραγούδια εμψύχωνε τους στρατιώτες και μετέδιδε τον ενθουσιασμό της προέλασης των ελληνικών δυνάμεων στη Βόρεια Ήπειρο

Τα μηνύματα που μεταφέρουμε στον χρόνο, στο αύριο, στα παιδιά μας, γιορτάζοντας την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, είναι πολλά και σημαντικά!

Είναι το μήνυμα της Ελευθερίας, που δόθηκε με το “ΟΧΙ” στον κατακτητή. Η Ελευθερία μαζί με την Ισότητα και την Αδελφότητα συναποτελούν τις τρεις βασικές και αναπόσπαστες αρχές του θεσμού μας.

Είναι το μήνυμα της Αυτοθυσίας, υπέρ κάθε σκοπού δικαίου και ιερού.

Είναι το μήνυμα της Ενότητας, της μόνης δύναμης που μπορεί να αποφέρει μια συλλογική νίκη, και δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί χωρίς την αρχή της Αδελφότητος μεταξύ των ανθρώπων.

Είναι το μήνυμα της Ελπίδας, που δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψουμε να σβήσει, ώστε να επιστεγάζει τον κάθε μας θρήνο, και κανένας θρήνος να μην αποτελέσει τον τελικό επίλογο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των μηνυμάτων της εποχής αποτελεί ο επίλογος του διαγγέλματος του Ιωάννη Μεταξά, της 28ης Οκτωβρίου 1940 προς τον Ελληνικό λαό:

Έλληνες,

τώρα θα αποδείξωμεν εάν είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον, αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τας ιεράς μας παραδόσεις.

Νυν υπέρ πάντων ο αγών.”

Εικόνα που περιέχει κείμενο, πλήθος

Περιγραφή που δημιουργήθηκε αυτόματα

Αυτό το νοερό ταξίδι στον χρόνο, ομολογώ πως με γέμισε υπερηφάνεια αλλά και θλίψη, παρατηρώντας τον διχασμό και το μίσος να επισκιάζει σχεδόν κάθε ένδοξη στιγμή του Έθνους μας.

Θεωρώ απαραίτητο εδώ να θέσουμε μια μικρή παρένθεση που θα μπορούσε να παρερμηνευτεί και ως “εκτός θέματος” αλλά πιστέψτε με, δεν είναι. Προκειμένου να κατανοήσουμε σε βάθος τα μηνύματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, εκ των οποίων, κατά την γνώμη μου το κυριότερο είναι η ανάγκη Ενότητας του έθνους, οφείλουμε πρωτίστως να έχουμε αντιληφθεί τις τραγικές συνέπειες της απουσίας της ενότητας, τις συνέπειες του διχασμού. Δεν έχει νόημα να αναφερόμαστε στην ενότητα χωρίς να γνωρίζουμε την αξία της. Επιτρέψτε μου λοιπόν να εισέλθω σε αυτήν την παρένθεση κάνοντας λόγο για το αντίθετο της ενότητάς, τον διχασμό.

Είναι βαθιές οι πληγές της πατρίδας μας από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, από το έπος του ‘40 και κατόπιν από την κατοχή των Γερμανών. Μετά από τόσο αίμα, οι “Έλληνες εκείνης της εποχής”, αντί να ενωθούν και να εργαστούν για την παλινόρθωση της πατρίδας τους, στραφήκανε ο ένας εναντίων του άλλου! Εμφύλιος… και μόνο που λέμε αυτή την λέξη, πονάμε αλλά και ντρεπόμαστε..

Αδελφός εναντίων αδελφού! Μια ακόμα πληγή για την μητέρα πατρίδα, ο αλληλοσκοτωμός των παιδιών της.. Πως μπορούσε Έλληνας να σημαδεύει Έλληνα και να τραβάει την σκανδάλη;

Δυστυχώς μπορούσε.. Το μίσος, που το γεννάει η άγνοια και η προκατάληψη, πολλά μπορεί να κάνει, και μόνο καταστροφικά.

Η άγνοια και η προκατάληψη αποτελούν “ασθένειες” που ταλαιπωρούν χιλιάδες χρόνια ολόκληρη την ανθρωπότητα και όχι μόνο τους Έλληνες. Δεν είναι τυχαίο που ο θεσμός μας επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση αυτών των ελαττωμάτων, και αγωνίζεται εναντίων τους, σε όλες τους τις μορφές, θέτοντας στον αντίποδα την Γνώση και τον Ορθό Λόγο.

Εφόσον Άνθρωπος σκοτώνει Άνθρωπο χωρίς να αντιλαμβάνεται πως σκοτώνει Αδελφό, τότε και ο Έλληνας μπορεί να σκοτώσει Έλληνα, χωρίς να αντιλαμβάνεται την φρίκη της πράξης του.

Αναφέρομαι σε στους “Έλληνες εκείνης της εποχής”, θέλοντας να διαχωρίσω το σήμερα από το χθες, ελπίζοντας πως εμείς, οι σημερινοί Έλληνες, έχουμε πια διδαχτεί από τα λάθη των προγόνων μας, και πλέον κατανοούμε πως το μίσος και η διχόνοια δεν οδηγούν πουθενά, και κυρίως δεν ταιριάζουν στις αξίες και τις αρετές που ως Τέκτονες έχουμε επιλέξει να σεβόμαστε και να υπηρετούμε.

28η Οκτωβρίου 1940 – 28η Οκτωβρίου 2021, 81 χρόνια, μια ιαχή ταξιδεύει στον χρόνο..

Μια ιαχή βγαλμένη από τα πνευμόνια των ηρώων μας, για πολλούς από αυτούς, η τελευταία τους πνοή, η τελευταία τους λέξη… “ΑΕΡΑ”!

Αυτή η λέξη σχίζει τον χρόνο, μας συναντά, και απαιτεί την προσοχή και την αναγνώριση μας.

Οι νεκροί μας δικαιούνται να γνωρίζουν πως η φωνή τους έφτασε στα αυτιά μας, πως η τελευταία τους πνοή πότισε στην ψυχή μας, πως δεν έδωσαν το αίμα τους άδικα. Είναι χρέος μας να απαντήσουμε!

Είναι καθήκον μας να μεταφέρουμε την φωνή τους στο αύριο, ώστε και η επόμενη γενιά να ανταποκριθεί στο χρέος της! Τόσο ως Έλληνες, αλλά και ως πολίτες ενός Ελεύθερου και Δημοκρατικού κόσμου, οφείλουμε ένα τεράστιο χρέος τιμής στους προγόνους μας. Σε αυτή την φωνή, μια απάντηση, μία λέξη μπορούμε να δώσουμε!

Μια λέξη, που να εμπεριέχει τον Σεβασμό, την Αγάπη, τον Θαυμασμό και την Ευχαριστία μας.

Μια λέξη που να δοξάζει τους νεκρούς, όσο και τους επιζήσαντες  ήρωές μας, όπως ακριβώς τους αξίζει, και κυρίως να αναγνωρίζει την θυσία τους και να τους δικαιώνει..  Ζήτω!

Ζήτω οι Ήρωες μας, Ζήτω η Ελλάς, Ζήτω η 28η Οκτωβρίου!

Είπον

Ιωάννης Κωνσταντάκης

Εικόνα που περιέχει υπαίθριος, χιόνι, ουρανός, φύση

Περιγραφή που δημιουργήθηκε αυτόματα

Το βρήκατε ενδιαφέρον; Μοιραστείτε το...

Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
Email
Εκτύπωση

Αφήστε ένα Σχόλιο

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Scroll to Top